Met alle nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs zou je denken dat het dictee in de les afgedaan is als ouderwets. Maar niets is minder waar. Nog steeds is het geven van een dictee een nuttige activiteit voor het inslijpen van de spellingsregels. Het helpt namelijk niet alleen om de spelling in de juiste context te zien, maar het helpt ook om structuur van zinnen en interpunctie aan te leren. Met alle nieuwe inzichten in het onderwijs kunnen we het dictee wel effectiever inzetten dan dat dit vroeger werd gedaan. We weten nu namelijk dat het zelf nakijken van een dictee veel nuttiger is dan het inleveren van je blaadje en afwachten wat het cijfer is. Gerichte feedback geeft de leerling een duidelijk inzicht in het eigen leerproces. Voor de oudere leerling is er het Dictoglos: een groepsactiviteit gebaseerd op het klassieke dictee.
Dictee op de basisschool
Voor alle groepen in het basisonderwijs is het dictee een nuttige activiteit. Het moet dan wel ingezet worden op een manier waarbij de leerlingen gerichte feedback krijgen, het liefst direct na de activiteit. We geven hier een voorbeeld van het effectief geven van het dictee. Het gaat hier om een oefendictee waarbij inzicht in het eigen leerproces voorop staat, en dus niet een cijfer.
Schrijf een dictee van drie zinnen. Elke zin bevat drie woorden van de woordenlijst waar op dat moment mee gewerkt wordt met daarnaast zoveel mogelijk hoogfrequente woorden. Schrijf de zinnen met een oplopende moeilijkheidsgraad. Lees de eerste zin vloeiend en op levendige toon voor. Lees het daarna in stukjes voor, net zo vaak tot elke leerling de zin op papier heeft. Als alle leerlingen klaar zijn vraag je hen een gekleurde pen te pakken om na te gaan kijken. Schrijf de zin op het bord. Nu ga je samen met de klas nakijken en laat je de leerlingen zichzelf punten of krulletjes geven voor alles wat ze goed hebben gedaan. Een krul voor de hoofdletter aan het begin, voor de punt aan het eind en natuurlijk een krul voor het spellingswoord goedgeschreven. Ga dan over op de tweede zin. Aan het eind van de oefening kun je nog een rubriek laten invullen: wat ging goed, en wat kan beter?
Dictoglos – Dictee voor de middelbare school
Voor de middelbare school is het Dictoglos een goede activiteit voor zowel de lessen Nederlands als in de moderne vreemde talenles. Bij Dictoglos werken leerlingen in duo’s of drietallen, waardoor je ook samenwerkend leren en differentiëren kunt toepassen. Dictoglos is een activiteit die in 3 ronden gedaan wordt. Tijdens de eerste ronde wordt er goed geluisterd naar een voorgelezen tekst van 6 tot 20 zinnen. Tijdens de tweede ronde worden er tijdens het voorlezen aantekeningen gemaakt en in de derde ronde wordt er samengewerkt om de voorgelezen tekst zo nauwkeurig mogelijk te reproduceren.
Je kunt de tekst aanpassen aan het niveau van de groep. Daarna kun je binnen de groepjes differentiëren: je kunt zwakkere leerlingen bij sterkere leerlingen zetten waarbij de sterkere leerling schrijft. Doe je de oefening vaker dan kun je ook van rollen wisselen waarbij de zwakkere leerling juist moet schrijven maar binnen de veiligheid van een klein groepje instructie kan krijgen van de sterkere leerling.
